FAQ

1. Głośniki:
1. 1.1. Czego powinienem słuchać w momencie porównywania głośników?
2. 1.2. W co powinienem się wsłuchać porównując kolumny?
3. 1.3. Po co mi subwoofer? Czy pomoże? Jeden czy dwa?
4. 1.4. Czego potrzebuję aby uzyskać dźwięk przestrzenny?
5. 1.5. Jakie kolumny powinienem brać pod uwagę w przedziale cenowym XXX?
6. 1.6. Jak mogę poprawić brzmienie mojego systemu głośnikowego?
7. 1.7. Słyszałem, że głośnik centralny można umieszczać bezpośrednio na TV? Czy to prawda?
8. 1.8. Czy powinienem używac kolcy pod kolumny? Monety pod kolce?
9. 1.9. Jak zapewnić stabilność kolumny stojącej na stendzie?
2. Jak chronić sprzęt przed zakłóceniami elektromagnetycznymi?
1. 2.1. Rodzaje zakłóceń
2. 2.2. Ochrona przed zakłóceniami
1. 2.2.1. Przykłady ekranowania kabli sygnałowych (system nieuziemiony)
2. 2.2.2. Przykłady ekranowania kabli zasilających odbiornik nieuziemiony
3. 2.2.3. Ekranowania kabli głośnikowych

Jak chronić sprzęt przed zakłóceniami elektromagnetycznymi?

Jednym z głównych czynników wpływających na jakość dźwięku w systemach Audio/Video (A/V) są zakłócenia elektromagnetyczne, obecne, w mniejszym lub większym stopniu, w każdym środowisku odsłuchowym.
Sygnał odebrany przez dowolny element systemu jest sumą sygnału źródłowego, spadku jego poziomu na elementach łączących oraz sygnałów zakłócających.

Zakłócenia mogą przedostawać się do systemów A/V na trzy sposoby (od najrzadziej do najczęściej występujących i jednocześnie od najbardziej do najmniej niebezpiecznych):
• galwanicznie (wynik bezpośredniego kontaktu elektrycznego)
• elektrostatycznie (wynik wpływu pól elektrycznych)
• magnetycznie (wynik wpływu pól magnetycznych).

Przykładem zakłóceń przenoszonych galwanicznie jest gwałtowny wzrost potencjału masy w jednym z połączonych elementów na skutek zwarcia elektrycznego lub wyładowania atmosferycznego. Część ładunków elektrycznych zawsze przedostanie się do układów sygnałowych. W wielopunktowo uziemionych (każde urządzenie oddzielnie) systemach nie zbalansowanych (A/V) wzrost potencjału masy jednego z komponentów spowoduje wzrost napięcia na przewodzie referencyjnym (minusie sygnału). Napięcie to jest wprost proporcjonalne do długości połączenia (czyli impedancji przewodu łączącego).

Zakłócenia elektrostatyczne wynikają z faktu, że z dowolnymi dwoma elementami przewodzącymi jest zawsze związana pojemność, która wynika z różnicy potencjałów. Pojemność jest wprost proporcjonalna do powierzchni równoległych względem siebie elementów przewodzących, a odwrotnie do odległości między nimi.

Zakłócenia magnetyczne są rezultatem przepływu prądów. To one występują najczęściej i jednocześnie są najtrudniejsze do eliminacji. W około 80% przypadków zakłócenia magnetyczne wytwarza jednak sama instalacja, która ich doświadcza.

do góry

Przed zakłóceniami przenoszonymi galwanicznie zabezpieczamy się łącząc obudowy urządzeń przewodem (pojedynczym lub wielopunktowo) o jak najwyższej przewodności, czasami nawet za pomocą taśm lub arkuszy blachy miedzianej. Stosuje się tu jak najkrótsze połączenia, dzięki czemu redukuje się również możliwość galwanicznego przenikania sygnałów między kanałami (tzw. przesłuch) oraz poprawia stosunek sygnału do szumów. Instalację uziemia się zawsze w jednym punkcie.

Z zakłóceniami elektrostatycznymi można sobie radzić:
• zwiększając odległość między elementami systemu, a źródłem zakłóceń
• ograniczając powierzchnie narażone na zakłócenia poprzez odpowiednie ustawienie elementów systemu i/lub konfigurując połączenia
• ekranując całość lub niektóre elementy, głównie łączące, i uziemiając ekran w jednym punkcie.

Do ekranowania przewodów najczęściej stosuje się taśmę lub folię aluminiową (100% izolacji), a w drugiej kolejności plecionki miedziane - pojedyncze (50% izolacji) lub podwójne z miedzi cynkowanej lub srebrzonej (90 do 98% izolacji). Zamiast ekranu można też użyć (mniej efektywny) tzw. ?ściek? ? pojedynczy przewód jednostronnie uziemiony.

Najwięcej problemów jest jednak z zakłóceniami magnetycznymi o częstotliwościach sieciowych (50Hz i harmonicznych). Zmniejsza się je poprzez:
• separację obwodów sygnałowych i elementów zasilania systemu (kabli sieciowych, listw zasilających, rozdzielaczy i transformatorów separujących)
• skręcenie przewodów (praktycznie tylko dla połączeń zbalansowanych). Zwiększa to odporność połączenia za zakłócenia oraz zmniejsza emisje własne kosztem wzrostu pojemności.
• stosowanie kabli koncentrycznych.
  Znacząco zmniejsza to emisje własne kosztem znacznego wzrostu pojemności (ograniczanej grubością izolacji) ? czasem wymaga stosowania układów kompensujących)
• redukcję pola poprzez wytworzenie przeciwpola (ekranowanie aktywne).
• Podstawową wadą jest to, że zmniejszając zakłócenia w jednym miejscu jednocześnie wytwarza się je w innym
• skierowanie pola magnetycznego w taki sposób, aby elementy zabezpieczane znalazły się poza jego zasięgiem (ekranowanie pasywne z użyciem materiału o wysokiej przenikalności magnetycznej).

Rodzaj (lub rodzaje) ekranowania dobiera się w oparciu o ocenę warunków pracy systemu oraz środowiska elektromagnetycznego. W przypadku interferencji magnetycznych najlepsze rezultaty daje ekranowanie źródła zakłóceń, w pozostałych przypadkach odwrotnie.

Z uwagi na to, że żadna z wymienionych metod nie zabezpiecza jednakowo skutecznie przed wszystkimi rodzajami zakłóceń, często stosuje się kilka z nich jednocześnie.

do góry

I tak, w przypadku połączeń nie zbalansowanych, kable sygnałowe mogą wyglądać jak na załączonych ilustracjach. Zaleca się jednopunktowe uziemienie systemu po stronie źródła (za wyjątkiem pierwszego przypadku, gdzie można uziemić odbiornik) celem jak najszybszego odprowadzenia zakłóceń:

1. Ekran to plecionka miedziana.
   Zalety:
   - redukuje interferencje radiowe
   - redukuje zakłócenia elektrostatyczne
   Wada:
   - nie ekranuje pól magnetycznych
2. Ekran to folia aluminiowa lub, rzadziej, miedziana.
   Zaleta:
   - pełna redukcja interferencji elektrostatycznych
   Wady:
   - niedostateczna redukcja interferencji radiowych
   - nie ekranuje pól magnetycznych
3. Ekrany to folia aluminiowa oraz plecionka miedziana.
   Zalety:
   - pełna redukcja interferencji elektrostatycznych
   - bardzo dobre ekranowanie interferencji radiowych, zależne od rodzaju plecionki.
   Wada:
   - nie ekranuje pól magnetycznych.
4. Ekrany to plecionka lub taśma stalowa oraz plecionka miedziana.
   Zalety:
   - bardzo dobrze ekranuje interferencje radiowe
   - bardzo dobrze ekranuje pola magnetyczne.
   Wada:
   - niewystarczająca redukcja interferencji elektrostatycznych
5. Ekrany to plecionka co-netyczna, plecionka miedziana oraz folia aluminiowa.
   Zalety:
   - pełna redukcja interferencji elektrostatycznych
   - znakomicie ekranuje interferencje radiowe
   - znakomicie ekranuje pola magnetyczne.
   Wada:
   - z punktu widzenia interferencji ? nie ma.

do góry

Z przewodami zasilającymi wygląda to nieco inaczej, bo to właśnie one wraz z głośnikowymi są źródłem zakłóceń (filtrowanie, separacja obwodów sieciowych oraz stabilizacja napięć zasilających nie jest tutaj rozpatrywana). Na rysunkach przedstawione są rozwiązania ekranowania kabli sieciowych w przypadku odbiornika nie uziemionego:

6. Przewód uziemiający nie podłączony do masy odbiornika odgrywa tu rolę tzw. "ścieku" dla zakłóceń elektrostatycznych
   Zaleta:
   - częściowa redukcja interferencji elektrostatycznych
   Wady:
   - brak ekranowania interferencji radiowych
   - brak ekranowania pól magnetycznych
7. Przewody (aktywny i neutralny) są skręcone (15 ? 50 skrętów na metr), brak przewodu uziemiającego.
   Zalety:
   - zredukowane emisje magnetyczne
   - zwiększona odporność na zakłócenia magnetyczne.
   Wada:
   - wrażliwość na interferencje elektrostatyczne i radiowe.
8. Przewody (aktywny i neutralny) są skręcone (15 ? 50 skrętów na metr), przewód uziemiający poprowadzony wzdłuż skrętki.
   Zalety:
   - zredukowane emisje magnetycznych
   - zwiększona odporność na zakłócenia magnetyczne
   - częściowa redukcja interferencji elektrostatycznych.
   Wady:
   - wrażliwość na interferencje radiowe.
9. Przewody są ekranowane uziemioną plecionką miedzianą.
   Zaleta:
   - bardzo dobra redukcja interferencji elektrostatycznych i radiowych (zależy od rodzaju plecionki)
   Wady:
   - nie redukuje emisji magnetycznych.
10. Skręcone przewody są ekranowane uziemioną plecionką miedzianą.
    Zalety:
    - bardzo dobre ekranowanie interferencji elektrostatycznych i radiowych (stopień redukcji zakłóceń zależy od rodzaju plecionki)
    - zwiększona odporność na zakłócenia magnetyczne
    Wada:
    - w niektórych przypadkach redukcja emisji magnetycznych może nie być wystarczająca.
11. Przewody są ekranowane uziemioną plecionką miedzianą oraz plecionką stalową
    Zalety:
    - bardzo dobre ekranowanie interferencji elektrostatycznych i radiowych (stopień redukcji zakłóceń zależy od rodzaju plecionki)
    - bardzo dobra redukcja emisji magnetycznych
    - bardzo dobra odporność na interferencje magnetyczne
    Wady:
    - z punktu widzenia interferencji - praktycznie nie ma.

do góry

Ekranowanie kabli głośnikowych nie jest praktyczne, chociaż to one z reguły emitują najwięcej (z uwagi na duże prądy). Dodając ekran(y) zwiększamy grubość oraz sztywność kabla. Czasem spotyka się skrętki oraz koncetryki, ale nie znajdują one uznania wśród audiofili, między innymi z powodu zwiększonej pojemności połączenia.

Najlepszą metodą ?ekranowania? kabli głośnikowych jest:
• odseparowanie ich od siebie i innych kabli (szczególnie sygnałowych), w wielu przypadkach już centymetr lub dwa daje efekty.
• unikanie prowadzenia kabli równolegle do sieciowych i sygnałowych, a jeśli konieczne to na jak najkrótszych odcinkach
• krzyżowanie pod kątem prostym.

Oczywiście, niektóre z opisanych wcześniej metod ekranowania mogą być z powodzeniem zastosowane dla kabli głośnikowych.

Problemem w systemach A/V jest to, że producenci, chcąc za wszelką cenę uniknąć efektu pętli masy często nie uziemiają swoich produktów, dając tylko czasem taką możliwość umieszczając zacisk uziemiający na obudowie. Ponieważ jednak obudowy urządzeń służą jednocześnie za masę sygnału, zakłócenia zawsze będą obecne w torze audio. Sygnał zakłócający będzie błądził do czasu całkowitego jego rozproszenia. Uziemienie (oczywiście tylko w jednym punkcie) spowoduje szybszą redukcję amplitudy sygnałów zakłócających.

Na zakończenie chciałbym jeszcze dodać, że w tej dziedzinie najlepsze wyniki można osiągnąć drogą własnych eksperymentów.

Autor: Darek Ocias

do góry