Najnowszy „Speaker’s corner” Paula Messengera (w Hi-Fi+) zawiera rozważania na temat dużych głośnikowych zestawów monitorowych. Messenger deklaruje się jako zwolennik tego typu kolumn i zastanawia się nad przyczynami ich obecnego braku popularności. Przeszedłbym nad tym do porządku dziennego, gdyby nie to, że w ostatnich miesiącach niespodziewanie sam wylądowałem w świecie dużych monitorów.

Moja kariera jako właściciela zestawów głośnikowych była dość typowa i nie świadczy o szczególnej skłonności do określonego rodzaju głośników. Zaczynałem, jak wszyscy, od zestawów „półkowych” Tonsila (wówczas podłogówki we współczesnym rozumieniu nie były znane w Polsce). Potem, w skrócie, były bardzo ładne podłogówki Acoustic Energy, potem podstawkowe A&H, potem znowu podstawkowe ProAc Studio 100, potem zaś spore podłogówki Vienna Acoustic Beethoven. Gdzie tu miejsce na duże monitory? Otóż, zacznijmy może od odpowiedzi na pytanie, co to są duże domowe monitory. Można tak określić zestawy aspirujące do przetwarzania możliwie dużej części pasma akustycznego (zwłaszcza w dół), których obudowy jednak nie sięgają ziemi. Absolutnie klasycznymi konstrukcjami tego rodzaju są trójdrożne monitory brytyjskiego Harbetha i Spendora. Po namyśle dodać można jeszcze do tej listy większe modele Audio Note. Oczywiście bardziej wnikliwe poszukiwania ujawnią więcej towaru, zwłaszcza w ofercie firm, produkujących również głośniki profesjonalne. Cechą wspólną tych wszystkich zestawów jest posiadanie dużego głośnika przetwarzającego niskie tony, oraz konieczność stosowania podstawek, choćby po to, aby głośnik wysokotonowy znalazł się na wysokości uszu słuchacza.

Jakie są zalety tego typu rozwiązania? Sprawa nie jest do końca jasna. Zestawy takich firm jak Spendor mają zawodowe korzenie, więc można założyć bez pudła, że cechuje je dobra liniowość. W pewnym sensie na takie strojenie wpływa zastosowanie mniejszej obudowy, która nie bardzo pozwala na fantazyjne kręcenie niskich tonów. Żeby mieć bas z monitora, trzeba dać na przód duży garnek i tyle. Messenger przypuszcza również, iż sam fakt, że poniżej głośnika niskotonowego nie ma ściany, a do podłogi jest daleko, może wpływać na dobrze na jakość basu. Możliwe również, że dobrej jakości, starannie zaprojektowane podstawki pod kolumny sprawują się lepiej jako oparcie dla dźwięku, niż sam goły dół skrzyni. Z kolei uznana zaleta zestawów monitorowych, jaką jest świetna stereofonia spowodowana (podobno) przez małe rozmiary skrzynek, nie ma nic wspólnego z dużymi monitorami, gdyż ich przednie ścianki zwykle są bardzo rozległe. Co z kolei może do pewnego stopnia imitować nieskończoną odgrodę, tylko trzeba to uwzględnić w konstrukcji zwrotnicy.

Poruszona już wcześniej cecha dużych zestawów monitorowych, jaką jest posiadanie wielkiego niskotonowca, zasługuje na zastanowienie. Otóż mogę stwierdzić, że wśród zestawów podłogowych, które dane mi było krytycznie odłuchiwać w ciągu ostatnich, powiedzmy, 10 lat, nie było żadnego, który wielkością niskotonowca mógłby równać się z typowym dużym monitorem. Jedynym wyjątkiem były zestawy podłogowe LOG Audio, gdzie wielkie głośniki niskotonowe umieszczono wyzywająco na przedniej ścianie, z całkowitą pogardą dla efektu wizualnego (ale ze wspaniałym rezultatem brzmieniowym). Najwyraźniej moda na godzenie audio z architekturą wnętrz, rozpoczęta w latach 90. albo i wcześniej, wycięła niemal w pień „duże, brzydkie skrzynie”. A niestety, większość monitorów starego typu daje się umieścić w tej kategorii. Mieszczą się w niej również typowe podłogówki, co spowodowało nagły popyt na wąskie słupki, w których jeden duży głośnik jest symulowany przez rządek malutkich, wspieranych konstrukcją obudowy. W skrajnych przypadkach, gdy konstruktor zakłada, że bas być musi, a mimo to pudło ma być optycznie lekkie, montuje się głośniki na bocznej ściance. Oparte jest to na częściowo słusznym założeniu bezkierunkowości basu. Oczywiście wymaga to także niezłej gimnastyki przy projektowaniu akustycznym samej skrzynki. Powodzenie manipulacji basem bywa różne, niekiedy rezultaty budzą szacunek, ale muszę powiedzieć, że swobodny podmuch basowy z pary patrzących na słuchacza dziesięciocalowych wooferów wciąż niezwykle trudno jest zastąpić czym innym.

Wracając do powodu napisana tego szkicyku: tak się składa, że od pewnego czasu mój domowy system pracuje na wielkich monitorach. Niektórzy czytelnicy może pamiętają recenzję kolumn ART Emotion Signature, którą zamieściłem w zeszłym roku w Magazynie Hi-Fi. Od tego czasu pozostawałem pod wielkim wrażeniem tych dużych kolumn z podstawką i w rezultacie zaopatrzyłem się w ich tańszą wersję, czyli „zwykłe” Emotion. Są to zestawy z pozoru zbudowane niezwykle prosto, bo dwudrożne. Górę przetwarza Seas Crescendo, na dole natomiast pracuje inny Seas, taki o średnicy 10 cali. Głośniki umieszczone są w obudowie bas-refleks dmuchającej w dół, ze zintegrowanym standem. Ciągle jestem pod wielkim wrażeniem jakości dźwięku z tych zestawów, między innymi rozciągnięcia, zróżnicowania i kontroli niskich tonów (i to w kwadratowym pokoju o powierzchni poniżej 20 metrów!). Tutaj lepsze były tylko LOG-i, u których taki głośnik przetwarzał średni bas, bo na samym dole pracowało jeszcze dodatkowe 30 cm.

Na tym jednak nie koniec. W ostatnich dniach, zachęcony jakością dźwięku Emotion, pożyczyłem od jednego z konstruktorów DIY (kolega z forum Audiostereo) parę jego zestawów, również dużych monitorów, zbudowanych w oparciu o ten sam głośnik niskotonowy. Obecnie trwają u mnie odsłuchy połączone z lekkim strojeniem zwrotnicy. Konstrukcyjnie są to zestawy trójdrożne w zamkniętej obudowie. Wysokie tony przetwarza wstęga Raven, a średnicę lekki 15 cm głośnik Seas. Jak to brzmi? Na pewno jeszcze za wcześnie na wyrażenie opinii, jednak już teraz mogę powiedzieć, że również te głośniki potrafią oddać niskie tony ze swobodą i precyzją, jakiej nie znają wąskie skrzynki.

Alek Rachwald