Damping Factor - Spotkanie II w SAPR

profes · 19 Maja 2004

Wracajac do tematu wspolczynnika tlumienia czyli tzw. damping factor, ktory to wyplynal podczas spotkania w SAPR pozwalam sobie przytoczyc odpowiedz pana Ryszarda Kozlowskiego (konstruktor Baltlaba) na mojego maila, w ktorym wyrazilem zaniepokojenie niskim wspolczynnikiem tlumienia w produkcie tej firmy (dla 8ohm wynosi on 20).

Oto odpowiedz:

"Witam.

Pozwalam sobie jeszcze raz wrócić do tematu współczynnika tłumienia. Tzw.

damping factor to w uproszczeniu stosunek rezystancji głośnika (samego) do

sumy rezystancji wyjściowej wzmacniacza, kabli głośnikowych i elementów

zwrotnicy. Dla układu: głośnik 8 omowy (nie kolumna) wpięty bezpośrednio do

zacisków wzmacniacza o rezystancji wyjść. 0,008 oma, współczynnik tłumienia

(d.f.) wynosi 1000. Bardzo ładny wynik. A teraz praktyka. Wzmacniacz ten

łączymy z kolumną kablami o rezystancji np. 0,1 oma (niezły wynik). W torze

głośnika niskotonowego (filtr dolnoprzepustowy 6 dB) znajduje się cewka o

rezystancji np. 0,5 oma. Współczynnik tłumienia wynosi teraz

8/(0,008+0,1+0,5)=13. To daje trochę do myślenia. By uzyskać dobre

tłumienie głośnika należy zwrócić uwagę na kable (krótkie i o niskiej

rezystancji) oraz na rezystancję cewek znajdujących się w filtrze

dolnoprzepustowym. Można je wymienić na lepsze, nawinięte drutem o większej

średnicy. Efekty są słyszalne. Opisana sytuacja wygląda gorzej przy filtrach

wyższego rzędu (dwie cewki) i kablach głośnikowych niskiej jakości.

Serdecznie pozdrawiam,

Ryszard Kozłowski"

**Zbig** · 19 Maja 2004

Tak czy inaczej dla przetwornika 4 ohmowego współczynnik tłumienia w tym samym układzie będzie dwukrotnie mniejszy niż dla 8 ohmowego.

gsmok · 19 Maja 2004

Witam

To bardzo interesujący pogląd. Jeśli w taki sposób zinterpretujemy współczynnik tłumienia (czyli przerzucimy niejako odpowiedzialność za jego wartość na elementy zewnętrzne wzmacniacza - kabel, zwrotnice) to nie sposób polemizować z treścią emailowej odpowiedzi.

Zastanawia mnie jednak fakt podawania przez wielu producentów wartości współczynnika tłumienia jako parametru wzmacniacza !!! Przy przeniesieniu "oporności pozagłośnikowych" na stronę wzmacniacza nie jesteśmy przecież w stanie podać wartości wspólczynnika tłumienia bo po prostu nie wiemy co do takiego wzmacniacza (oprócz "czystego" głośnika ) zostanie podłączone.

Moim zdaniem klarowniejsza byłaby definicja oddzielająca wzmacniacz od wszystkiego co jest do niego podłączone. Dlaczego? A dlatego, że wówczas producent nie tłumaczyłby małej wartości współczynnika tłumienia "obiektywnymi" przyczynami, które od niego nie zależą, a za które odpowiada kto inny czyli producent zastosowanego kabla i cewek w zwrotnicach ;-).

Arkadix · 19 Maja 2004

Jezeli ktos jest powaznie zainteresowany tematem jak naprawde wplywa wspolczynnik tlumienia na dzwiek niech wykona taki eksperyment:

Pomiedzy kolumne i wzmacniacz nalezy wpiac szeregowo opornik 1om. To bardzo powaznie zmniejszy wspolczynnik tlumienia. Oczywiscie dla drugiej kolumny robimy to samo.

Nastepnie siadamy w miejscu odsluchowym, zamykamy oczy ( nie podgladac !!!! ), a wybrane dwie osoby zwieraja i rozwieraja jednoczesnie oporniki - czyli raz plynie prad przez opornik, a drugi raz przez zwore - tym samym zmienia sie wspolczynnik tlumienia ukladu. Wtedy na wlasne uszy slyszymy jakie zmiany brzmienia naprawde wystepuja.

Robilem takie eksperymenty ze wzmacniaczem tranzystorowym i lampowym. Moim zdaniem wplyw wspolczynnika

tlumienia na brzmienie jest znacznie mniejszy niz powszechnie sie sadzi.

pozdr.

Arkadix

zoltyy · 19 Maja 2004

Moze producenci podaja wartosc DF, dla standartowego obciazenia (np 8 ohm) - bez rozbijania na kable, cewki itp. Jak ma sie sprawa DF wzmacniacza podlaczonego nie do jednego glosnika 8 ohm a do kolumny o impedancji (rzeczywistej) 8 ohm? - wg mnie nie powinien sie zmienic.

gsmok · 19 Maja 2004

W swojej wypowiedzi nie odnosiłem się do roli wartości DF, lecz do interpretacji w sposobie jego obliczania, aby potem podawać wartość DF jako element charakteryzujący sprzęt.

Przykładowo: wyobraźmy sobie, że mamy klumnę skądającą się wyłącznie z 8 omowego głośnika i wzmacniacz o rezystancji wewnętrznej 0.008 oma (tak jak w cytowanym emailu).

DF wynosi więc 8/0.008 = 1000

Teraz podłączmy ten gośnik za pomocą kabla o rezystancji 0.1 oma.

Według mojego pojmowania DF otrzymamy

DF = 8,1/0.008 = 1012.5

Według interpretacji z emaila otrzymamy

DF = 8/0.108 = 74 !!!

Jak widać moja internretacja przy założeniu, że w praktycznych układach rezystancja kabla i cewek jest mała umożliwia niewielkie wahania DF - można się oprzeć na danych producenta podanych dla samego wzmacniacza i standardowego obciążenia.

Według interpretacji z emaila DF lata sobie ot kota do płota i w zasadze nie wiadomo czemu podawać taką wartość ;-(.

**Zbig** · 19 Maja 2004

Chodzi o wytłumienie drgań głośnika, zwłaszcza wywołanych silnym, impulsowym sygnałem (np. uderzenie w werbel?). Jak rozumiem, liczy się suma rezystancji (impedancji?) dołączonej do jego zacisków, czyli wszystko co jest w torze: wzmacniacz, kable, elementy zwrotnicy.

Z drugiej strony, być może z impedancją wyjściową wzmacniacza wiążą się inne jego charakterystyki / parametry? W przypadku tranzystorów widać dość silną korelację pomiędzy ceną a wartością wsp. tłumienia.

**Zbig** · 19 Maja 2004

No i teoria, że to jednak kolumny mają największy wpływ na brzmienie, jest stara jak świat.

gsmok · 19 Maja 2004

Zbig

To co piszesz to wszystko prawda. Nie stoi to jednak w jakiejkolwiek sprzeczności z tym co napisałem, a mianowicie, że jeśli wymyśliliśmy parametr charakteryzujący wzmacniacz i nazwaliśmy go współczynnikiem tłumienia wzmacniacza to fajnie by było, żeby ten parametr zależał przede wszystkim od tego właśnie wzmacniacza, a nie od parametrów zewnętrznych.

Może inny przykład będzie bardziej przekonujący. Wyobraźmy sobie, że definiujemy wspólczynnik wzmocnienia wzmacniacza jako iloczyn wzmocnienia wzmacniacza i dołaczonego do niego przedwzmacniacza, o którym producent nie wie jaki będzie miał wspólczynnik wzmocnienia. Jeśli przedwzmacniacz będzie miał współczynnik wzmocnienia równy 1 to OK, wartość podana przez producenta wzmacniacza zgodzi się z wartością obliczoną i to będzie sytuacja analogiczna dla DF jak w przypadku kabla głośnikowego o zerowej oporności. Jeśli jednak przedwzmacniacz będzie miał niejednostkowe wzmocnienie to otrzymamy zupełnie inną wartość dla całego toru niż dla samego wzmacniacza. I to tylko o to mi chodzi.

Ale oczywiście nie upieram się co do definicji DF, tylko wyjaśniam swoje podejście. Ja DF opisany zgodnie z emailem zdefoniowałbym jako współczynnik tłumienia toru odsłuchowego (wzmak + kolumna + kabelki) a nie jako współczynnik tłumienia wzmacniacza. Ale jak zaznaczyłem to tylko takie moje gdybanie ;-).

zoltyy · 19 Maja 2004

Link do artykulu, ktory pozwoli chyba wyjasnic sprawe DF:

Ukryta Zawartość

Zaloguj się, aby zobaczyć treść.

Zaloguj się, aby zobaczyć treść (możliwe logowanie za pomocą )

Jeszcze przez to nie przebrnalem, wiec sie nie wypowiadam.

Ukryta Zawartość

Zaloguj się, aby zobaczyć treść.

Zaloguj się, aby zobaczyć treść (możliwe logowanie za pomocą )

Nowy2 · 19 Maja 2004

Ukryta Zawartość

Zaloguj się, aby zobaczyć treść.

Zaloguj się, aby zobaczyć treść (możliwe logowanie za pomocą ) lub

Ukryta Zawartość

Zaloguj się, aby zobaczyć treść.

Zaloguj się, aby zobaczyć treść (możliwe logowanie za pomocą )

Ukryta Zawartość

Zaloguj się, aby zobaczyć treść.

Zaloguj się, aby zobaczyć treść (możliwe logowanie za pomocą )

Zipy z czeskiego serwera, to właściwie skany oryginalnych publikacji, o nienajlepszej jednak czytelności.

Drugi link, prowadzący do zbioru artykuów Hawskforda, najczęściej w pdfach, które są dostepne od niedawna.

Oba artykuły opisują sposób wprowadzania obwodów korekcji, które niwelują wystepujących we wzmacniaczach zniekształcenia, zarówno w stopniach wejściowych jak i wyjsciowych. Pierwszy artykuł jest bardziej teoretyczny. W drugim pokazano przykładowe rozwiązanie wzmacniacza mocy z wyjściem na MOSFETach. Schemat wzmacniacza Roberta R. Cordella opublikowany był w 1984 roku (A MOSFET power amplifier with error correction).

A oto niektóre parametry wzmacniacza proponowanego przez Cordella:

P = 50 W/8 om

THD (20Hz - 20kHz) 300 V/us

DF >5000

S/N 108 dB

Cordell pisze też o wzajemnych wpływach pary głośnik - wzmacniacz.

Ukryta Zawartość

Zaloguj się, aby zobaczyć treść.

Zaloguj się, aby zobaczyć treść (możliwe logowanie za pomocą )

Ukryta Zawartość

Zaloguj się, aby zobaczyć treść.

Zaloguj się, aby zobaczyć treść (możliwe logowanie za pomocą )