Czy stare kable sa lepsze od nowych?

[Gość rochu]

Lenam,

cholera jasna, to samo mogę powiedzieć o Tobie.

[Gość]

ja żartuję, a Ty?

[mamel]

MODERACJA! - anihilacja cząstki "a" - natychmiast!

[Gość rochu]

a, 25 Mar 2010, 21:12

 

>ja żartuję, a Ty?

 

Ja też : )

[modrzew47]

Ja nie żartowałem ale wycieli i sens diabli wzieli.

[stary audiofil]

a

podaj mi ten drut

[jozwa maryn]

Czegoś nie rozumiem. W jakimś celu ktoś tu dyskutuje z trzyletnim przeskokiem, z Alfy Centauri wróciliście?

[Gość rochu]

ho ho, żeby to tylko.

Są tacy co jeszcze z Gwiazdozbioru Oriona nie wrócili.

[electro]

MIEDŹ KONTRA SREBRO

 

 

Krzysztof Jarkowski - polemizuje z opracowaniem firmy Helion - (przyp. red.)

 

HELION:

 

Kable sygnałowe budowane są najczęściej z miedzi, czasem - w droższych konstrukcjach - stosuje się srebro lub inne nietypowe metale. Czym uzasadnia się zastąpienie miedzi srebrem? Niemal zawsze w takich sytuacjach pada argument: srebro jest najlepszym znanym przewodnikiem elektryczności. Niewątpliwie jest to prawda - tyle, że nie cała.

 

Krzysztof Jarkowski: Prawda, a tym bardziej fakt naukowy nie może być poddany dowolnej modyfikacji. Odpowiedź czy srebro jest najlepszym przewodnikiem, czy też nie jest może być tylko jedna, a nie dwie czy jedna i pół. Inne metale też są przewodnikami tyle że gorszymi.

 

Przyjrzyjmy się faktom: Efekt naskórkowości jest silniejszy w srebrze niż w miedzi Naskórkowość powoduje, że przy wielkich częstotliwościach prąd nie płynie już całym przekrojem drutu, lecz tylko po jego warstwie zewnętrznej, przylegającej do powierzchni. Grubość tej warstwy zależy od częstotliwości (zmniejsza się wraz ze wzrostem częstotliwości), jednak zawsze jest większa w miedzi niż w srebrze. Przykładowo: identyczna wielkość efektu naskórkowego jak w miedzi występuje w srebrze już dla częstotliwości o kilkadziesiąt procent (!) niższych.

 

Jestem ciekaw skąd autor pozyskał dane przytoczone w ostatnim zdaniu. Efekt naskórkowości jest pewnym "constans" na który mamy ograniczony wpływ. Teoretycznie najlepszym rozwiązaniem byłoby zastosowanie "licy" czyli wielu bardzo cienkich wzajemnie odizolowanych przewodników. Taka konstrukcja redukująca statystycznie efekt naskórkowości kompletnie jednak nie sprawdza się w audio. Mówiąc krótko kabel audio z rdzeniem typu lica działa fatalnie nie wdając się w przyczyny tego stanu rzeczy. Praktycznie wygląda to tak, że bardzo cienkie druciki "grają" tak jak wyglądają (lub jakie są) czyli cienko. Z kolei grube druty szczególnie gdy jest ich niewiele preferują inny zakres częstotliwości ignorując subtelne niuanse, abstrahując od budowy kabla lub przyjmując jakiś jego model teoretyczny. Optymalny jest drut pewnej określonej grubości dla kabla o danej budowie. Jeśli producentowi zależy na skonstruowaniu szerokopasmowego kabla do audio o zrównoważonej charakterystyce powinien wybrać do budowy kabla odpowiedniej grubości drut bez względu na wynikającą z tego faktu intensywność zjawiska naskórkowości, które jako zło konieczne jest wtórne w stosunku do nadrzędnych zasad budowy kabla.

 

Zazwyczaj srebro o czystości 99,9% przewodzi prąd gorzej, niż miedź o czystości 99.9%

 

Nie jest to prawda - srebro o podobnej czystości przewodzi prąd lepiej. Zastanawiające jest co autor miał na myśli używając określenia "zazwyczaj".

 

Uzyskanie metalu o czystości 100% jest praktycznie niemożliwe. Zanieczyszczenia obecne w miedzi i srebrze powodują spadek przewodności obu metali, przy czym zazwyczaj jest on większy w srebrze niż w miedzi.

 

Srebro jubilerskie tak zwanej próby 1000 bez dodatkowej rafinacji ma mniejsza rezystancję niż miedź PCOFC.

 

Ponadto łatwiej jest uzyskać bardzo czystą miedź od bardzo czystego srebra - stąd kabel srebrny, nawet sporo droższy od miedzianego, zapewne będzie przewodził prąd gorzej niż ten ostatni.

 

Do pewnego "etapu" łatwiej jest uzyskać czyste srebro niż czystą miedź. Można tego dokonać nawet w dość prostych warunkach laboratoryjnych, natomiast bardzo czystą miedź uzyskuje się w skomplikowanym i bardziej wymagającym procesie przemysłowym. Sama zasada oczyszczania miedzi także jest prosta, jednak miedź w procesie produkcji całkowicie nie oddaje tlenu, co powoduje znaczące problemy technologiczne. Srebro stwarza innego rodzaju problemy jeśli z jakichś powodów chcieli byśmy uzyskać wynik lepszy niż 99.999% Związek liczb jednak bezpośrednio nie przekłada się na efekt praktyczny, dlatego kabel srebrny o podobnej budowie, przekroju, stopniu czystości itd. będzie przewodził zawsze lepiej niż miedziany, co można udowodnić od ręki dokonując odpowiednich pomiarów.

 

Watro dodać, że często używane srebro w kablach wielu firm jest srebrem jubilerskim próby 999. Oznacza to czystość - co warto sobie uświadomić - zaledwie 99,9%, podczas gdy nawet zwykła miedź OFC osiąga 99,99%.

 

Cóż to za argument???? Być może są też producenci, którzy używają miedzi o stopniu czystości 99% albo 95%??? W merytorycznej dyskusji wykorzystującej dostępną wiedzę z zakresu fizyki, krystalografii itp. nie wypada stosować argumentu typu - srebro jest gorsze od miedzi, bo niektórzy producenci stosują zanieczyszczone srebro.

 

Srebro reaguje szybciej i intensywniej z gazami zawartymi w powietrzu niż miedź. Srebro (które jest szkodliwym dla organizmów żywych metalem ciężkim reaguje nie tylko z tlenem zawartym w powietrzu, pokrywając się po pewnym czasie warstwą czarnego tlenku.

 

Przyjmując tego rodzaju argumentację mającą na celu obrzydzenie srebra można również stwierdzić że jeszcze gorszy jest tlen, bo wręcz zabija!! a azot dusi. Ale dość żartów SREBRO NIE REAGUJE Z TLENEM panowie fachowcy !!!!! Poważny producent kabli dysponujący podobno własnymi oryginalnymi technologiami powinien wiedzieć, że srebro w normalnych warunkach nie reaguje z tlenem!!!! Zachodzi więc podejrzenie, że wymienione technologie mogą okazać się równie trafione jak wiele z przytoczonych argumentów.

 

Nawet ozon, na który miedź jest niemal niewrażliwa, szybko wiąże się ze srebrem, niszcząc je. Obecnie atmosfera ziemska (szczególnie miejska) zawiera znaczne ilości agresywnych gazów i zanieczyszczeń. Duża zawartość w dzisiejszym powietrzu m.in. dwutlenku siarki powoduje, że srebro bardzo szybko ulega korozji. Efektem jest nie tylko pogorszenie przewodności na skutek zmniejszenia przekroju przewodnika, ale i wgłębne działanie gazów naruszające całą strukturę drutu - nie tylko jego powierzchnię. S02 (zwłaszcza wespół z O3) może - poprzez mikropory i dyfuzję - przenikać przez płaszcz ochronny kabla i powierzchnię samego przewodu, niszcząc krystaliczną budowę srebrnego drutu

 

Związki siarki tworzą na powierzchni srebra czarną nieprzewodzącą elektrycznie powłokę w przeciwieństwie do miedzi której tlenki są półprzewodnikami przyczyniającymi się do powstania wynikowych znacznych zniekształceń harmonicznych. Architektura odpowiednio ukształtowanego kryształu srebra pozostaje nienaruszona nawet gdy srebro posiada wizualnie "czarną" powierzchnię. Wynika to choćby z kompletnej odmienności fizycznej związków siarki i kryształu srebra, a także ze zjawiska osłaniania głębokiej struktury. Warstwa niemetaliczna izoluje zewnętrzną powłokę metalu od dalszej ingerencji czynników środowiskowych i nie ma bezpośredniego wpływu na przewodzenie ponieważ jest dielektrykiem.

 

Srebro ingeruje w standardowy zestaw metali stosowany w sprzęcie audio

 

A dlaczego nie ingeruje zdaniem autora cyna, złoto, czy rod?

 

Stosowanie zbyt wielu metali w jednym torze elektrycznym nie jest korzystne. Na stykach różnych metali powstają napięcia termoelektryczne (zakłócenia). Przy przepływie prądu złącza metal A - metal B degenerowane są przez korozję elektrochemiczną i dyfuzję metali. Występują też inne niepożądane zjawiska chemiczne i elektryczne (reakcje związków metali i ich pochodnych powstałych pod wpływem działania pary wodnej zawartej w powietrzu itd.). Miedź jest podstawowym przewodnikiem w każdym urządzeniu elektronicznym - od popularnej mini wieży do segmentów w cenie 10 tysięcy zł za sztukę i więcej. Podstawowy element nieomal każdego wzmacniacza, odtwarzacza, tunera itp. itd. to płytka drukowana, w której nieodmiennie od dziesięcioleci materiałem przewodzącym jest cynowana miedź.

 

Rozumiem, że cynowana miedź może być?

 

Praktycznie wszystkie oporniki, kondensatory, tranzystory itd. mają wyprowadzenia z cynowanej miedzi; także głośniki mają cewki głównie miedziane (czy ktokolwiek produkuje głośniki z cewką wykonaną ze srebra?).

 

Oczywiście że tak. Głośniki B&W Signature standardowo mają cewki nawijane drutem srebrnym, a także wiele custom'owych konstrukcji japońskich, amerykańskich. Najwyżej cenione są właśnie cewki zwrotnic wykonane z drutu lub folii srebrnej, srebrne kondensatory, transformatory nawijane srebrnym drutem itd.

 

Tak więc miedź (oraz cyna i niekiedy złoto na pokryciu styków) to standardowe metale w torze elektrycznym każdego sprzętu i nie sposób tego faktu bagatelizować.

 

Jeśli celem konstruktora jest osiągnięcie doskonałej jakości to wręcz należy przytoczony fakt bagatelizować. Nawet w tanim sprzęcie stosuje się srebro z powodzeniem - posrebrzane są wyprowadzenia wielu podzespołów, kondensatorów, rezystorów, włączników, potencjometrów, cokoły lamp, styki przekaźników i przełączników. Posrebrzana jest także popularna "srebrzanka" nie mówiąc już o urządzeniach montowanych punkt do punktu drutem srebrnym, czy numerycznie frezowanych płytkach srebrnych (odpowiednik standardowych PCB).

 

Monokrystaliczny przewód srebrny to nie jest ani mój wynalazek ani jakiejkolwiek innej firmy z branży audio. Przewodniki tego typu ze względu na swoje doskonałe przewodzenie wytwarzane są od lat na potrzeby firm lotniczych, kosmicznych, medycznych i wojskowych a także producentów audio. Wszędzie tam gdzie wyeliminowanie nawet śladowej straty energii elektrycznej jest celowe stosuje się monokrystaliczne przewody srebrne. Tylko i wyłącznie srebrne.

 

Wprowadzenie nowego metalu może potęgować i nawarstwiać problemy, o których pisaliśmy wyżej. Jak wykazują ostatnie badania w typowych systemach audio przewody z miedzi RC-OFPC brzmią w najważniejszych kategoriach znacznie lepiej, niż srebrne.

 

Powyższego stwierdzenia nie można skomentować bo nie wiadomo o jakie badania, sprzęt i przewody (oprócz jego własnych) chodzi autorowi.

 

Na właściwości elektryczne i brzmieniowe decydujący wpływ ma budowa krystaliczna przewodnika. Tak, zgadzam się po raz pierwszy bez zastrzeżeń.

 

Wszystkie metalowe przewody stosowane do wyrobu kabli mają budowę krystaliczną. Drut nie tworzy jednak jednorodnego kryształu - jest to raczej zbiór wielu ziaren o różnej orientacji przestrzennej.

 

To zależy jaki drut. Drut z fabryki rzeczywiście posiada zazwyczaj skomplikowaną budowę wielokrystaliczną i mnóstwo zanieczyszczeń. Natomiast drut srebrny wykonywany laboratoryjnie może być zarówno czysty w stopniu 99.99% jak i posiadać bardzo długie pojedyncze kryształy.

 

W obszarach między ziarnami gromadzi się większość zanieczyszczeń zawartych w danym przewodzie (pozostałe znajdują się wewnątrz siatki krystalicznej tworząc jej defekty). Od wielkości ziaren i ich ułożenia zależy grubość warstwy zanieczyszczeń dzielącej ziarna. Nadmierny rozrost ziaren powiększa bariery między nimi, wypełnione zanieczyszczeniami. Regularne struktury drobnoziarniste miedzi RC-OFPC są doskonalszymi przewodnikami. To głównie wpływa na właściwości elektryczne drutu. Nasze badania wskazują na korzystniejsze właściwości brzmieniowe struktur drobnokrystalicznych.

 

Najniższą rezystancję i najlepsze przewodzenie wykazują struktury o możliwie małej ilości kryształów (na jednostkę długości). Konsekwencje tego faktu wyraźnie słychać podczas transmisji sygnałów audio w testach porównawczych różnych kabli.

 

Tłumaczy się to cieńszymi warstwami zanieczyszczeń obecnymi na drodze sygnału, które są łatwiejsze do pokonania dla elektronów.

 

Najtrudniejsze do pokonania są właśnie połączenia międzykrystaliczne. Czym jest ich więcej tym większe trudności no i zniekształcenia. Wyniki najnowszych badań, a przede wszystkim nowoczesna teoria budowy materii wyjaśniają te zjawiska w sposób dość jednoznaczny. Mówiąc w skrócie prąd nie tyle płynie, ile dokonuje się przekazywanie energii. Czym więcej swobodnych elektronów i mniej kryształów tym mniejsze straty w przekazie energii. Atomy srebra ułożone są w dużym zagęszczeniu, a także posiadają znacznie silniejsze a jednocześnie bardziej "elastyczne" wiązania. W procesie niskotemperaturowego przeciągania drutu dochodzi do poślizgu struktur w kierunku płaszczyzn najgęściej wypełnionych atomami (jest to tak zwany system poślizgu, w strukturze srebra typu A1 istnieje 12 takich systemów), w rezultacie czego otrzymujemy drut o znacznie rozciągniętych kryształach. Wydłużanie kryształu miedzi też jest możliwe, ale znacznie trudniejsze ponieważ wcześniej pękają połączenia międzykrystaliczne, a przede wszystkim dlatego, że miedź utlenia się podczas dodatkowej obróbki i na koniec z przykładowej RC-OFPC możemy otrzymać zwykłe OFC. Przekazywanie energii pomiędzy punktem A i B w odpowiednio przygotowanym przewodniku srebrnym odbywa się praktycznie "jednorazowo" w przeciwieństwie do wspomnianych miedzianych struktur drobnokrystalicznych, w których proces odbywa się wieloetapowo. Każde przejście do następnego kryształu pochłania część energii czego następstwem jest zjawisko, które nazywamy gorszym przewodzeniem.

 

Wykazują też niższą nieliniowość i brak kierunkowości. Na charakterystyki elektryczne - a co za tym idzie dźwiękowe - mają też wpływ defekty budowy krystalicznej samych ziaren.

 

Nawet miedź ekstremalnie czysta obarczona jest "wadami genetycznymi". Przede wszystkim nigdy nie jest wolna od aktywnych atomów tlenu, które powodują korozję nawet wtedy gdy poszczególne druciki są hermetycznie odizolowane od atmosfery. Określenie OFC (Oxygene Free Copper) w bezpośrednim tłumaczeniu oznacza miedź wolną od tlenu. W rzeczywistości jednak dotychczas nie znaleziono sposobu na uwolnienie tego pierwiastka od wolnych atomów tlenu, z czego prosty wniosek, że popularny skrót OFC jest semantycznie przewrotny. Kabel miedziany po kilku latach eksploatacji posiada zupełnie inne parametry niż na początku (znacznie gorsze). Kabel srebrny po upływie dłuższego czasu może być nawet lepszy ponieważ kryształ srebra stabilizuje się fizycznie (zjawisko odprężania). W przypadku srebra nie mówi się o OFS (Oxygen Free Silver) ponieważ srebro nie utlenia się - więc nie ma problemu. Podstawowe zanieczyszczenia srebra to domieszki innych pierwiastków (metali), które w żadnym razie nie są tak destrukcyjne jak tlen w miedzi.

 

Stosując odpowiednie parametry obróbki cieplnej i mechanicznej drutu można osiągnąć optymalne wymiary i ułożenie ziaren oraz prawidłową budowę kryształów. Dzięki zaawansowanej technologii przetwarzania metalu możliwa jest też kontrola nad wzajemną orientacją krystalograficzną ziaren i tzw. bloków mozaiki (subziaren). Tak właśnie powstaje opracowana przez nas miedź RC-OFPC (Regular Crystal - Oxygen Free Pure Copper), która wytwarzana jest specjalnie dla nas w jednym z dużych zakładów metalurgicznych. Ślepe testy dowodzą, że drut miedziany powstały przy pełnej kontroli nad wszystkimi parametrami jest lepszy niż konwencjonalne srebro.

 

A cóż to jest konwencjonalne srebro??? Może chodzi o to ruskie z Migów? Zwykłe srebro jest lepszym przewodnikiem od zwykłej miedzi, natomiast specjalnie przygotowany drut srebrny jest po stokroć lepszym przewodnikiem niż najlepszy drut miedziany. W kontekście podstawowych pomiarów jest to fakt oczywisty. A w muzyce? Transmisja sygnału o charakterze muzycznym jest najbardziej wymagająca z wymagających dla komponentów audio ponieważ jest złożona, zmienna, wieloplanowa a jednocześnie zrozumiała dla człowieka w kontekście jego doświadczeń kulturowych i estetycznych pozyskanych poprzez uczestnictwo w żywych spektaklach muzycznych. Takie doświadczenia w sposób oczywisty pokazują, że to właśnie przewody wykonane ze srebra zapewniają bardziej realistyczną, neutralną, zrównoważoną i po prostu mniej zniekształconą transmisję sygnałów pomiędzy komponentami audio.

 

Być może Czytelnik mógł czasem odnieść wrażenie, że uważamy srebro za "zło niekonieczne". Nie jest to prawdą. Nie potępiamy w czambuł każdego srebrnego przewodnika tylko dlatego, że jest ze srebra - nierzadko ma on także swoje pozytywne cechy. Jednak obecnie istnieje więcej przesłanek przemawiających za stosowaniem najwyższej klasy miedzi niż za użyciem srebra, co - mamy nadzieję - udało się nam udowodnić w niniejszym tekście.

 

Moim zdaniem nie udało się zupełnie.

Zazwyczaj nie uczestniczę w publicznych dyskusjach, jakkolwiek w tym wypadku czynię wyjątek ponieważ poglądy autora wydają mi się zatrważające. Przeświadczenie iż w dziedzinie audio dozwolone są wszystkie chwyty nie jest mi obce - wystarczy przekartkować parę kolorowych pism audio. Być może także i autorom omawianego tekstu wydawało się, że weryfikacja przedstawionych opinii jest trudna lub wręcz niemożliwa do przeprowadzenia. Tak oczywiście nie jest, ale jeszcze bardziej zatrważający jest fakt, że właściwej oceny może dokonać tylko nieliczna grupa osób posiadających specjalistyczną wiedzę.

 

Moja firma zajmuje się produkcją kabli sygnałowych od ponad 6 lat. W naszym laboratorium przeprowadzono setki doświadczeń i pomiarów różnego typu przewodników. Wyniki tych prac są jednoznaczne i mało oryginalne. Zawsze zwycięskie jest i było srebro, które deklasuje pod względem przewodnictwa elektrycznego inne znane metale.

Krzysztof Jarkowski

Chris Sound Research