Pomnik poety

Redaktor · 30 Listopada 2008

"Pomnik poety

W Moskwie odsłonięto pomnik znakomitego rosyjskiego poety Osipa Mandelsztama. Urodził się w Warszawie w styczniu 1891 roku, w rodzinie handlarza skór, Emila (Hackela) Mandelsztama, matka pochodziła z Wilna, udzielała lekcji gry na pianinie. Mandelsztam spędził w Warszawie zaledwie kilka pierwszych miesięcy życia – rodzina wyprowadziła się niebawem do Petersburga – miasta, z którym poeta się identyfikował i które uważał za miasto rodzinne. Poświęcił mu znakomite strofy. O Warszawie nigdy w swej twórczości nie wspominał – nic go z nią, poza urodzeniem, nie łączyło.

W Polsce najbardziej znane są jego wiersze „Cyganka” i „Skrzypek Hercowicz”, które śpiewała niezrównana Ewa Demarczyk, oraz wiersz „Żyjemy tu, nie czując pod stopami ziemi” (przekład na polski Stanisława Barańczaka) z 1933 roku, który przyczynił się do „zauważenia” poety przez wnikliwego recenzenta poezji, Józefa Stalina. Recenzentowi wiersze Mandelsztama wydały się niebezpieczne, wolnomyślicielskie, a wiersz o "Góralu z Kremla", czyli ("Żyjemy tu...") - jawnie wywrotowy.

Mandelsztam został najpierw przymusowo zesłany na prowincję (wybrał Woroneż), w 1938 roku – aresztowany ponownie, skazany na pięć lat łagrów za działalność rewolucyjną. Zmarł pod Władywostokiem w obozie przejściowym Wtoraja Rieczka. Miejsce pochówku nie jest znane – była to zapewne wspólna przyobozowa mogiła.

Pomniki poety stanęły do tej pory w Petersburgu (na podwórku domu innej wielkiej rosyjskiej poetki Anny Achmatowej, która bardzo ceniła poezję znakomitego kolegi po piórze; próbowała wyciągnąć go z więzienia), w Woroneżu (miejscu zsyłki) i Władywostoku (miejscu śmierci; ten pomnik kilkakrotnie padał ofiarą wandali). Dlaczego Moskwa?

Mandelsztam często przyjeżdżał do stolicy, miał tu wielu przyjaciół i znajomych. Najczęściej zatrzymywał się u brata Aleksandra. I właśnie pod oknami jego mieszkania, w Zaułku Starosadskim stanął pomnik (według projektu Dmitrija Szachowskiego i Jeleny Munc). Brat mieszkał w wielkiej „komunałce”, zajmował tam jeden pokój, w tym samym mieszkaniu mieszkał też skrzypek Hercowicz, „co grał z pamięci jak z nut”.

Piękne miejsce, zaciszne, sprzyjające kontemplowaniu poezji (fragmenty wierszy Mandelsztama wyryto na pomniku), poezji w czasach ZSRR prześladowanej jak sam Mandelsztam, poezji mądrej i wielkiej po latach, aktualnej i dziś - w czasach zapędzonych i niepoetyckich.

Anna Łabuszewska"

Poniżej wiersz wspomniany w artykule:

Żyjemy tu, nie czując pod stopami ziemi,

Nie słychać i na dziesięć kroków, co szepczemy,

A w półsłówkach, półrozmówkach naszych

Cień górala kremlowskiego straszy.

Palce tłuste jak czerwie, w grubą pięść układa,

Słowo mu z ust pudowym ciężarem upada.

Śmieją się karalusze wąsiska

I cholewa jak słońce rozbłyska.

Wokół niego hałastra cienkoszyich wodzów:

Bawi go tych usłużnych półludzików mozół.

Jeden łka, drugi czka, trzeci skrzeczy,

A on sam szturcha ich i złorzeczy.

I ukaz za ukazem kuje jak podkowę –

Temu w pysk, temu w kark, temu w brzuch, temu w głowę.

Miodem kapie każda nowa śmierć

Na szeroką osetyńską pierś.

Osip Mandelsztam (tł.St.Barańczak)

Listopad 1933

**wojciech iwaszczukiewicz** · 30 Listopada 2008

Tak trzy życiorysy trzech postaci tj. Osipa Mandelsztama,Anny Achmatowej i Maryny Cwietajewej tak charakterystyczne dla losów rosyjskiej inteligencji w ZSRR.To były straszne czasy! Oby nigdy nie powróciły!Ale z drugiej strony gdzie na świecie władza tak bardzo przejmowała się tym co napisze poeta?

W XX wieku poezja tej rangi powstawała tylko w dwóch krajach.W Rosji i w Polsce!

anastazy · 30 Listopada 2008

józwa marym i wojciech iwaszczukiewicz chwalą kogoś,

to tak jak Kwaśniewski polecał głosować na Tuska.

To się nazywa "niedźwiedzia przysługa"

Redaktor · 1 Grudnia 2008

Ktoś z pisarzy bliskich Nadieżdzie Mandelsztam napisał opowiadanie "Cherry brandy" poświęcone śmierci Osipa Mandelsztama. Wspominał o tym Drawicz, ale nie pamiętam, kto to był.