technologie Złotego Okresu Stagnacji

Piotr · 9 Września 2004

może zacznę od zamieszczenia informacji z innego wątku:

W Rosji przedrewolucyjnej technika elektronowych przyrządów próżniowych oraz odnośny przemysł znajdowały się na bardzo niskim poziomie. Ogólne zacofanie techniczne carskiej Rosji, czołobitność i hołdowanie klas rządzących cudzoziemskiej nauce i technice, jak również lekceważący stosunek do osiągnięć nauki rosyjskiej, były przyczyną tego, że liczne prace zdolnych rosyjskich uczonych i wynalazców często nie znajdowały właściwego uznania w ich ojczyźnie, podczas gdy zagranicą szeroko były wykorzystywane, a niekiedy i przywłaszczane przez przedsiębiorczych geszefciarzy. Pomimo że pierwsze lampy elektryczne były wykonane przez rosyjskiego wynalazcę, opieszałość i biurokratyzm panujące w sferach przemysłowych Rosji kapitalistycznej stanęły na przeszkodzie opanowaniu i rozwijaniu tej nowej techniki oświetleniowej, tak że w istocie rzeczy niezależny elektryczny przemysł próżniowy w Rosji wówczas nie mógł powstać.

Do początku pierwszej wojny światowej (1914) w Moskwie były trzy niewielkie fabryki żarówek, a w Piotrogrodzie zaczęła pracować zbudowana w 1913 r. większa fabryka elektrycznych lamp żarowych "Swietłana". Całe wyposażenie tych fabryk, jak również surowiec do wyrobu lamp, sprowadzano z zagranicy. W czasie wojny 1914-1917r., wskutek znacznego zmniejszenia importu niezbędnych surowców, poczyniono pierwsze kroki w organizowaniu własnego przygotowania materiałów niezbędnych dla przemysłu lampowego; w ten sposób opanowano wyrób baniek szklanych oraz cokołów lampowych, jednak drut wolframowy trzeba było w dalszym ciągu sprowadzać z zagranicy.

Wyrób lamp odbiorczych (które wskutek niedoskonałego odpompowania powietrza były nie elektronowe lecz jonowe) rozpoczął dopiero w 1914 r. N. Papaleksi w fabryce ROBT i T (Rosyjskie Towarzystwo Telegrafu i Telefonu bez drutu w Piotrogrodzie), gdzie również wykonano pierwsze wzmacniacze pracujące za pomocą tych lamp.

W 1915 r. na radiostacji w Twerze (obecnie miasto Kalinie) rozpoczął swe prace nad fabrykacją lamp elektronowych wzmacniających M. Boncz-Brujewicz. Mając do swej dyspozycji bardzo niedoskonałe wyposażenie Boncz-Brujewicz wraz ze swymi współpracownikami, podobnie jak on entuzjastami nowej radiotechniki lampowej, zdołał zbudować pierwszą lampę elektronową, która zyskała pełne uznanie specjalistów.

W 1916 r. przywieziono z Francji (która była wówczas sojuszniczką Rosji w wojnie przeciw Niemcom) dużą partię różnych przyrządów radiowych wraz z trójelektrodowymi lampami elektronowymi, które szeroko zastosowano w radiostacjach nadawczych i wojskowych. W związku z tym telekomunikacja w Rosji znalazła się w pełnej zależności od importu lamp francuskich i aczkolwiek stan tego rodzaju był nie do zniesienia, to jednak do 1918 r. niczego nie uczyniono, praktycznie biorąc, w celu zorganizowania przemysłowej produkcji własnych, rosyjskich lamp radiowych.

Niezależny elektryczny przemysł próżniowy zaczął powstawać w ZSRR dopiero po Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej.

W Niżegorodzkim Laboratorium Radiowym, zorganizowanym w 1918 r. na podstawie specjalnego polecenia W.Lenina, rozpoczęto studia pod kierownictwem M.Boncz-Brujewicza nad opracowaniem rosyjskich lamp generacyjnych i wzmacniających. Tutaj skonstruowano lampę odbiorczą PR1, która mogła zastąpić lampy francuskie we wszystkich lampowych urządzeniach radiowych; w zakładach przy Laboratorium zorganizowano masową produkcję tych lamp. Już w 1920r. wykonano lampy generacyjne o mocy użytecznej do 1kW, które zostały użyte w pierwszym doświadczalnym nadajniku radiotelefonicznym w Moskiewskiej Radiostacji Chodyńskiej. W 1923r. Boncz-Brujewicz ukończył prace nad 25 kilowatową lampą generacyjną o wodnym chłodzeniu anody; lampa ta posiadała na owe czasy największą moc w świecie, a budowa jej jest wzorem dla wszystkich cudzoziemskich firm lampowych aż po dzień dzisiejszy.

Równolegle z Niżegorodzkim Laboratorium intensywne prace nad uzyskaniem lamp krajowych prowadzono począwszy od 1919 r. również w laboratoriach A.Czernyszewa i M.Bogosłowskiego w Piotrogrodzie, gdzie nieco później zorganizowano Zakłady Elektropróżniowe, które rozpoczęły w 1923 r. masową produkcję lamp odbiorczych typu R-5 (z katodą wolframową) oraz "Mikro" (z katodą torowaną) jak również kilka typów lamp generacyjnych.

W 1928 r. fabryka ta została połączona z zakładami "Swietłana", które po tym połączeniu i przeorganizowaniu stały się ośrodkiem naukowo-technicznym radzieckiego przemysłu elektronowego. W laboratoriach "Świetlany" pod kierunkiem S.Wekszyńskiego liczny zespół pracowników naukowych, inżynierów i badaczy (A.Szaposznikow, S.Zusmanowskij, A.Aleksandrow, S.Obolenskij i inni) rozwinął owocną działalność naukową i konstruktorską, w wyniku której radiotechnika radziecka uzyskała wszelkie niezbędne typy całkowicie nowoczesnych elektronowych przyrządów próżniowych.

Dużym zahamowaniem w rozwoju krajowego przemysłu lamp elektronowych była jego zależność od importu zagranicznego niezbędnych do wyrobu lamp z rzadkich metali (molibdenu, wolframu, tantalu), których do tego czasu w ZSRR nie otrzymywano. Firmy lampowe zagraniczne, mające monopol na wyrób tych metali, często odmawiały dostaw drutu wolframowego stosując swego rodzaju "blokadę wolframową". Sprawa produkcji radzieckiego wolframu i molibdenu została wysunięta jeszcze w r. 1921 w Uchwałach VIII Wszechrosyjskiego Zjazdu Elektrotechnicznego, zwołanego z inicjatywy W.Lenina w celu zajęcia się zagadnieniem elektryfikacji ZSRR (planu "GOLERO" - Państwowa Komisja do Spraw Elektryfikacji Rosji.). Wytrwałą i uporczywą pracą fachowcy radzieccy pokonali wszelkie trudności związane z produkcją tych metali i poczynając od 1929 r. krajowy przemysł wytwarza wysokiej jakości drut wolframowy i inne niezbędne metale.

W szeregu zagadnień uczeni radzieccy dali wiele nowych, oryginalnych pomysłów i wynalazków, na podstawie których opracowano nowe przyrządy, wydatnie posuwające naprzód rozwiązanie wielu aktualnych tematów radiotechniki w różnych dziedzinach jej zastosowań.

Wystarczy przytoczyć takie przykłady, jak wynalezienie przez Ł.Kubieckiego powielacza elektronowego (w którym zjawisko emisji wtórnej elektronów zostało wykorzystane do milionkrotnego wzmacniania prądów w jednej lampie), prace W.Wołgdina nad ulepszeniem prostowników rtęciowych, opracowanie przez S.Zusmanowskiego, J.Kacmana i S.Moszkowicza serii lamp odbiorczych do całkowitego zasilania napięciem 24V, prace P.Szmakowa, P.Timofiejewa i wielu innych nad ulepszeniem różnych konstrukcyj przyrządów fotoelektrycznych. Zasady wykorzystane po raz pierwszy w tych przyrządach znajdują obecnie szerokie zastosowanie również w innych typach przyrządów elektronowych.

Obszerne badania teoretyczne i doświadczalne prowadzono w laboratoriach Ukraińskiego Instytutu Fizyki Technicznej Wszechzwiązkowego Instytutu Elektrotechnicznego, Uniwersytetu Gorkijskiego i w innych instytucjach nad wytwarzaniem bardzo wielkich częstotliwości za pomocą magnetronów, które są obecnie podstawowymi generatorami silnych drgań w zakresie centymetrowych długości fal. Podany przez Aleksiejewa i Malarowa system magnetronu z rezonatorami wnękowymi jest stosowany obecnie przez firmy lampowe różnych krajów jako zasadnicza konstrukcja generatorów magnetronowych dużej mocy, szeroko używanych w radiolokacji.

Zdradziecki napad Niemiec faszystowskich na Związek Radziecki naruszył pokojową pracę twórczą narodu radzieckiego. Sytuacja wojenna spowodowała ewakuację szeregu zakładów i instytutów naukowo-badawczych, wśród nich i zakładów elektropróżniowych, z europejskiej części ZSRR do innych obszarów kraju. Przed robotnikami elektrycznego przemysłu próżniowego stanęło wielkie i odpowiedzialne zadanie: w jak najkrótszym czasie zbudować na nowych miejscach zakłady elektropróżniowe, aby jak najszybciej wznowić produkcję lamp elektronowych, tak niezbędnych dla wojskowej łączności radiowej. Pomimo tych wszystkich trudności robotnicy i inżynierowie zakładów elektropróżniowych spełnili godnie swój obowiązek; zaopatrzenie radiostacji wojskowych w lampy odbiorcze i nadawcze wszelkich niezbędnych typów używanych na wszystkich frontach wojennych na wielką, niespotykaną dotychczas skalę, było zapewnione bez przerwy.

Również i praca badawcza nie została przerwana w latach wojny; w fabrykach wprowadzono nowe materiały i nowe procesy technologiczne, ulepszano parametry lamp elektronowych, w instytutach naukowo-badawczych opracowywano nowe typy przyrządów elektronowych, których potrzeba była podyktowana coraz większym zastosowaniem systemów radiowych do różnych celów wojennych.

Dzięki tym pracom specjalistów-próżniowców wszelkich kategorii oraz dzięki mądrej polityce państwowej Rządu Radzieckiego, niejednokrotnie w swych specjalnych uchwałach wyznaczającego drogi i środki rozwoju elektrycznego przemysłu próżniowego, przemysł ten wyszedł z prób największej w historii a zwycięsko zakończonej prz

0 opinii Rozwijajcie polską technikę, szerzej korzystajcie z osiągnięć nowoczesnej techniki radzieckiej, budując wraz z klasą robotniczą potęgę gospodarczą Polski Ludowej!

(Radioamator 3/1951)

0 opinii Pomagajmy w radiofonizacji kraju

"Wszyscy lubimy słuchać radia, z przyjemnością też oddajemy się radioamatorstwu, poznając zagadnienia techniczne tego wielkiego wynalazku. Nie możemy jednak zadowolić się tym, że me korzystamy z radia, podczas gdy często nasi sąsiedzi, mieszkańcy naszego miasta, miasteczka, czy wsi nie posiadają jeszcze głośnika mieszkaniowego, lub odbiornika. Do naszych obowiązków zatem należy zainteresować się radiofonizacją najbliższego terenu i pomóc w tej akcji. Zwiększamy w ten sposób zasięg oddziaływania Polskiego Radia, którego audycje nie tylko przynoszą informacje, oświatę i rozrywkę, lecz również wychowują nowego obywatela i walczą o wzrost wydajności pracy, a tym samym o szybszą realizację naszych wielkich planów budowy podstaw socjalizmu...".

0 opinii Dla uczczenia rocznicy urodzin generalissimusa Stalina pracownicy radiofonii Niemieckiej Republiki Demokratycznej rozpoczęli nadawanie programów telewizyjnych. W Berlinie wybudowane zostało przy pomocy fachowców radzieckich centrum telewizyjne, którego widowiska są odbierane również i w strefie zachodniej. Uruchomienie centrum w NRD posiada swoją wymowę polityczną, gdyż dotychczas w Niemczech Zachodnich nie rozpoczęto nawet prób telewizyjnych.

(Radioamator 2/1953)

Piotr · 9 Września 2004

Mój ojciec siedzi od dawna w branży elektrycznej i posiada bogate doświadczenie w elektryce oraz montażu urządzeń telekomunikacyjnych.

Do końca lat osiemdziesiątych Czechsłowacja i PRL zaopatrywały ZSRR w lampy wyższej klasy których używano tam w telekomunikacji i lepszych urządzeniach cywilnych. Wiązało się to z tym że ZSRR nigdy nie rozwinęło na szeroką skalę produkcji lamp elektronowych wysokiej jakości. Układy lampowe wysokiej jakości produkowane były jedynie dla odbiorców wojskowych a i to głównie dla radiolokacji oraz lotnictwa gdyż sama łączność lądowa stała tam na niskim poziomie.

Przy instalacji instalacji radiowych na okrętach budowanych dla ZSRR w Szczecinie i Gdańsku życzyli sobie wymiany ich układów na PRLowskie oraz Czechosłowackie w wersjach z bukwowymi napisami. Wyglądało to tak że praktycznie pozorowano wyrób "made in USSR" z tym że oczywiście inne były obwody żarzenia, zasilania i same lampy. Do tego wszystkie prace były finansowane ze środków wykonawcy bezzwrotnie - tzn ZSRRR za nic nie płaciło a bez wykonania tych prac nie przyjmowało statków :-)))

Piotr · 9 Września 2004

Także sowieckie mikrokomputery Mikrosza, Spektr itd wykorzystywały pamięć producentów czechosłowackich chociaż same procesory (klony Z80) budowane były w Kijowie.

Co do rosyskich lamp - te powszechnie dostępne strasznie siały i posiadały wysoki stopień szumów. W radzieckich telewizorach na pierwszym przeglądzie wymieniano je na nasze i teslowskie odpowiedniki a efektem były lepszy i bardziej stabilny obraz. Wymieniano także cewki ale dotyczyło to głównie osób związanych jakoś z techniką (polibuda itd) bo sama jakosć nadawanego sygnału była gówniana więc często była to sztuka dla sztuki. W Szczecinie było parę sztuk przerobionych Philipsów z Berlina Zachodniego - te telewizory przeganiały o parę długości "ludowe" odpowiedniki ale i w nich parę rzeczy było zrobionych byle jak co nasi technicy zresztą poprawili.

Piotr · 9 Września 2004

A tak wogóle to w całym bloku wschodnim najlepszym była i została Tesla - sądzę że kultura techniczna Czechów pozwala im obecnie produkować wyższej jakości lampy niż te produkowane w Rosji. Oczywiście że skala produkcji jest niska bo to jest dzisiaj przeznaczone głównie dla zastosowań audio itd. ale przy byle jakiej pracy ludzkiej najlepsze pomysły i teorie nie pomogą.

Piotr · 9 Września 2004

W Rosji produkowano za to wysokiej jakości kondensatory olejowe. Oczywiście posiadału one wady swoiste dla samego rozwiązania ale przez parę lat potrafiły bardzo dobrze pracować.

Piotr · 9 Września 2004

A co do "okrywczości" techników radzieckich to należy przypomnieć że praktycznie do lat pięćdziesiątych cała technologia lampowa bazowała na rozwiązaniach najpierw Western Electric a poźniej producentów niemieckich (Telefunken, AEG itd). Niemcy opracowali praktycznie większość stosowanych rozwiązań w technolgii lampowej a Rosjanie jak zwykle odkrywali rower u Niemca na strychu. Tym bardziej że współpraca między Reichswehrą a ZSRR w technice zbrojeniowej od końca lat dwudziestych spowodowała wyciek technologii i rozwiązań (testy czołgów i taktyki na Kubince, elektronika itd).