preamp lampowy z regulacją volume pomiędzy stopniami

xylus · 8 Czerwca 2016

Prośba o odniesienie się do poniższego projektu. Zaprojektowałem sobie preamp lampowy do sterowania końcówki tranzystorowej o impedancji wejścia 22 kohm, wg załączonego schematu. Układ opiera się na klasycznym WK-WA, ale zmodyfikowałem go według własnych założeń.

Co chciałem osiągnąć:

1. Możliwie niska impedancja wyjściowa. To wymusiło zastosowanie wtórnika na wyjściu - rozważałem wtórnik White'a, ale ostatecznie zdecydowałem się na prostą aplikację CF, bo dzięki temu całość zamknę w 2 lampach.Układ wtórnika White'a oczywiście dałby jeszcze niższą impedancję wyjścia, ale ECC88, którą wybrałem z uwagi na duże nachylenie charakterystyk da mi zadowalające ok. 80 ohm.

2. Wzmocnienie całego preampa max 4-5x. Z tego powodu na wejściu jest ECC82, wybrana z powodu niewielkiego wzmocnienia i dobrej liniowości. Żadne odkrycie - to popularna lampa w tym zastosowaniu. Są oczywiście lampy o jeszcze mniejszym wzmocnieniu, ale nie chciałem kombinować z żadnymi trudnoosiągalnymi egzotykami.

3. Tłumik sygnału za stopniem wzmacniającym. Zależało mi na tym, żeby regulacja głośności odbywała się po wzmocnieniu sygnału, a nie zaraz na wejściu. Dzięki temu stosunek sygnał/szum w miejscu regulacji i na wyjściu powinien być zdecydowanie korzystniejszy, co najmniej o kilka dB. ECC82 bez problemów umożliwia uzyskanie polaryzacji siatki na poziomie -3V i świetnie w takim układzie pracuje, więc to dla niej kolejny plus. Dzięki temu mogłem całkowicie pominąć dzielnik na wejściu i bezpośrednio podać sygnał na siatkę. Dopiero po wzmocnieniu amplituda sygnału (w tym momencie sięgająca 30V) jest zmniejszana na potencjometrze i dzielniku tuż za nim. Dopiero potem sygnał trafia na wtórnik, który zapewni odpowiednio niską impedancję wyjścia.

Wadą tego rozwiązania jest to, że musiałem zastosować 2 dodatkowe kondensatory w torze - przed i za potencjometrem - i nie mogłem bezpośrednio sprząc stopni wzmacniacza napięciowego i wtórnika. Wiem, każdy kondensator w torze to złoooo, ale uznałem to jednak za takie małe zło niż większe szumy, gdyby potencjometr był na wejściu.

4. Rezystor R7 i kondensator C4 tworzą filtr dolnoprzepustowy o f3=34kHz - nie za nisko??

Ukryta Zawartość

Zaloguj się, aby zobaczyć treść.

Zaloguj się, aby zobaczyć treść (możliwe logowanie za pomocą )

Ukryta Zawartość

Zaloguj się, aby zobaczyć treść.

Zaloguj się, aby zobaczyć treść (możliwe logowanie za pomocą )

**bikerbo** · 9 Czerwca 2016

Prośba o odniesienie się do poniższego projektu. Zaprojektowałem sobie preamp lampowy do sterowania końcówki tranzystorowej o impedancji wejścia 22 kohm, wg załączonego schematu. Układ opiera się na klasycznym WK-WA, ale zmodyfikowałem go według własnych założeń.

Co chciałem osiągnąć:

1. Możliwie niska impedancja wyjściowa. To wymusiło zastosowanie wtórnika na wyjściu - rozważałem wtórnik White'a, ale ostatecznie zdecydowałem się na prostą aplikację CF, bo dzięki temu całość zamknę w 2 lampach.Układ wtórnika White'a oczywiście dałby jeszcze niższą impedancję wyjścia, ale ECC88, którą wybrałem z uwagi na duże nachylenie charakterystyk da mi zadowalające ok. 80 ohm.

2. Wzmocnienie całego preampa max 4-5x. Z tego powodu na wejściu jest ECC82, wybrana z powodu niewielkiego wzmocnienia i dobrej liniowości. Żadne odkrycie - to popularna lampa w tym zastosowaniu. Są oczywiście lampy o jeszcze mniejszym wzmocnieniu, ale nie chciałem kombinować z żadnymi trudnoosiągalnymi egzotykami.

3. Tłumik sygnału za stopniem wzmacniającym. Zależało mi na tym, żeby regulacja głośności odbywała się po wzmocnieniu sygnału, a nie zaraz na wejściu. Dzięki temu stosunek sygnał/szum w miejscu regulacji i na wyjściu powinien być zdecydowanie korzystniejszy, co najmniej o kilka dB. ECC82 bez problemów umożliwia uzyskanie polaryzacji siatki na poziomie -3V i świetnie w takim układzie pracuje, więc to dla niej kolejny plus. Dzięki temu mogłem całkowicie pominąć dzielnik na wejściu i bezpośrednio podać sygnał na siatkę. Dopiero po wzmocnieniu amplituda sygnału (w tym momencie sięgająca 30V) jest zmniejszana na potencjometrze i dzielniku tuż za nim. Dopiero potem sygnał trafia na wtórnik, który zapewni odpowiednio niską impedancję wyjścia.

Wadą tego rozwiązania jest to, że musiałem zastosować 2 dodatkowe kondensatory w torze - przed i za potencjometrem - i nie mogłem bezpośrednio sprząc stopni wzmacniacza napięciowego i wtórnika. Wiem, każdy kondensator w torze to złoooo, ale uznałem to jednak za takie małe zło niż większe szumy, gdyby potencjometr był na wejściu.

4. Rezystor R7 i kondensator C4 tworzą filtr dolnoprzepustowy o f3=34kHz - nie za nisko??

Główna zaleta WK-WA to wyjście bezpośrednio z anody triody pierwszej na siatkę triody drugiej. Dzięki temu mamy tylko jeden kondensator w torze (na wyjściu). Na schemacie widzę trzy. Uprościłbym drastycznie ten układ do bardziej klasycznego WK-WA.

Zdecydowanie potencjometr na wejściu moim zdaniem. Nie wiem po co tak walczyć o ten sygnał/szum bo w poprawnej aplikacji nawet na pełnym rozkręceniu potka będzie cisza z kolumn i brak szumu.

Co do filtra to bardziej bym się zainteresował tym 0,47 uF na wyjściu bo -3 dB masz na 15 Hz

Oczywiście to subiektywne opinie

**McGyver** · 9 Czerwca 2016

Główna zaleta WK-WA to wyjście bezpośrednio z anody triody pierwszej na siatkę triody drugiej. Dzięki temu mamy tylko jeden kondensator w torze (na wyjściu). Na schemacie widzę trzy.

Dokładnie. Im mniej kondów w ścieżce tym lepiej. Te kondy wyjściowe warto kupić jak najlepsze.

Zdecydowanie potencjometr na wejściu moim zdaniem. Nie wiem po co tak walczyć o ten sygnał/szum bo w poprawnej aplikacji nawet na pełnym rozkręceniu potka będzie cisza z kolumn i brak szumu.

Zgadza się, potek na wejściu gra najkorzystniej. Przy właściwej aplikacji i dobrym zasilaczu i tak będzie cisza. A jeden wysokiej klasy kond na kanał odwdzięczy się barwnym i dynamicznym graniem. Przy obciążeniu wzmacniaczem 22kohm trzeba dać 1-1,2uF.

moltos · 10 Czerwca 2016

Już od rana będę zgryźliwy. Czy musi być lampowe i po co silenie się na oryginalność? Widziałem setki schematów pre line na lampach ale nie pamiętam aby potencjometr był między stopniami. Już szybciej na końcu przedwzmacniacza co też jest dla mnie kuriozum ale kto komu zabroni. Będziesz brnął w coraz droższe kondensatory bo będziesz szukał czterolistnej koniczyny w audio. Jeśli tak bardzo zależy ci na szumach to zrób dobre pre line na układach operacyjnych albo tranzystorach. Na pewno szumy większości układów półprzewodnikowych są mniejsze od lampowych. Po za tym jest trochę układów, które nie mają ani jednego kondensatora w ścieżce sygnałowej i dylemat z ich doborem odpadnie.

artw · 10 Czerwca 2016

podoba mi się rozgraniczenie lampy wejściowej i wyjściowej,przecież wobec każdej z nich są inne wymagania ,a forumowe układy ( pkrec, barszczyk) waliły lampą na kanał ( ecc88 od wszystkiego).

xylus · 10 Czerwca 2016

Tu nie chodzi o silenie się na oryginalność. Tak, jak napisał kolega moltos, dostępne w necie projekty opierają się w zasadzie wyłącznie na rozwiązaniach z potencjometrem na wejściu (większość) lub na wyjściu. Potencjometr na wyjściu odpada z uwagi na wysoką impedancję wyjściową takiego układu, która w praktyce powoduje że taki pre działa jak pasywka, a przez to jest bardzo wrażliwa na kable, podłączane końcówki mocy itd. W zasadzie same wady - to już lepiej byłoby po prostu w końcówce mocy zamontować potencjometr na wejściu.

Potencjometr na wejściu eliminuje większość wad poprzedniego rozwiązania, ale z kolei stwarza nowe. Mocno zmniejszona amplituda sygnału wejściowego pogarsza stosunek sygnału wyjściowego do szumów i zniekształceń, które wnosi sam układ. Tak źle i tak niedobrze...

Chciałem połączyć zalety obu tych rozwiązań i stworzyć układ, w którym sygnał nie byłby silnie tłumiony zaraz na wejściu, a jednocześnie impedancja wyjściowa była możliwie jak najniższa. Przyszły mi do głowy dwa rozwiązania.

Pierwszy to właśnie zaprezentowany układ z potencjometrem pomiędzy stopniami. I tutaj pojawiają się jeszcze inne wady, których nie miały poprzednie rozwiązania - aż 2 dodatkowe kondensatory sprzęgające... Tak, mam świadomość, że im ich mniej tym lepiej, niemniej zamierzam sprawdzić jak taki układ będzie brzmiał w praktyce. Nikt tego nie robił (prawdopodobnie jednak tak, ale wiedzę w ten sposób zdobytą zachował dla siebie...), więc będę pierwszy i podzielę się spostrzeżeniami ;-)

Drugi pomysł to klasyczny WK-WA bezpośrednio sprzężony napięciowo anoda-I - siatka-II, z potencjometrem na wejściu i globalną pętlą NFB, która zmniejszy wzmocnienie. Taka topologia układowa pozwoli wyeliminować dodatkowe kondensatory pomiędzy stopniami (oczywiście zostanie ten na wyjściu z wtórnika) i jednocześnie podać pełny sygnał źródłowy na siatkę pierwszej lampy (oczywiście przy zachowaniu odpowiednio wysokiej ujemnej polaryzacji). Wady to właśnie NFB, tym głębszy im mniejsze wzmocnienie ma mieć cały układ. Oczywiście można by zastosować niewielki rezystor anodowy pierwszej triody i tym samym zmniejszyć jej wzmocnienie, ale to też ma swoje granice. Taka ECC82, żeby nie grała samymi harmonicznymi musi mieć wzmocnienie przynajmniej 12-14x, które potem z pomocą NFB trzeba ostatecznie zmniejszyć do 3-4x dla całego układu.

Wieczorem wkleję schemat tego układu do dyskusji ;-)

**bikerbo** · 10 Czerwca 2016

Drugi pomysł to klasyczny WK-WA bezpośrednio sprzężony napięciowo anoda-I - siatka-II, z potencjometrem na wejściu i globalną pętlą NFB

Zdecydowanie to jest dobry kierunek moim zdaniem :)

artw · 10 Czerwca 2016

<br />Wady to właśnie NFB, tym głębszy im mniejsze wzmocnienie ma mieć cały układ. <br />

ostatni przebój tego forum -lamm- opiera się właśnie na nfb ( to jest jego główna zaleta)

**McGyver** · 10 Czerwca 2016

Można też zrobić układ WK-WA bez pętli sprzężenia zwrotnego wykorzystując mniej popularne lampy o bardzo niskim wzmocnieniu.

**bikerbo** · 10 Czerwca 2016

Można też zrobić układ WK-WA bez pętli sprzężenia zwrotnego wykorzystując mniej popularne lampy o bardzo niskim wzmocnieniu.

6C33C?

:>

xylus · 10 Czerwca 2016

Listy przebojów przestałem śledzić już ...dziesiąt lat temu ;-) O Lammie słyszałem, ale nigdy nie zagłębiłem się w ten projekt, a właściwie to nawet nie wiedziałem czy to preamp liniowy, RIAA, dac, czy co tam jeszcze ;-)

Pomysł z potencjometrem pomiędzy stopniami wziął się stąd, że jeszcze bardziej niż 2 dodatkowych kondensatorów, nie chciałem pętli nfb. Rozważałem taką topologię, ale odrzuciłem, bo z moich doświadczeń wynika, że nfb poprawiając parametry urządzeń, jednocześnie powoduje, że nie brzmią w tak otwarty sposób. Wszystkie urządzenia, których słuchałem i uznałem za bardzo dobre były konstrukcjami bez lub z płytkim sprzężeniem.

Ale skoro Lamm ma tak dobre opinie właśnie dzięki zastosowaniu nfb, to czemu nie? ;-) Pozbędę się dodatkowych kondensatorów i poprawię parametry, a jednocześnie zachowam możliwość sterowania pełną amplitudą sygnału bez jednoczesnego zbyt wielkiego wzmocnienia oraz niską impedancję wyjścia. Same zalety ;-)

Wiem, że można użyć egzotycznych lamp o małym wzmocnieniu, ale wolę pozostać przy popularnych typach, z którymi nie ma problemów z dostępnością. To nie muszą być koniecznie ECC82 i ECC88, ale te akurat najlepiej się w wpasowały w moje założenia. Równie dobrze mógłbym użyć radzieckich 6N1P, 6N2P, 6N3P, albo 6N6P czy 6N30P. Dwie ostatnie dobre były w roli wtórnika, ale moim układzie nie widzę przewagi 6N6P nad ECC88, a 6N30P pracuje na zbyt niskich napięciach i nie sprzęgnę jej bezpośrednio z poprzednim stopniem. Trzy pierwsze mogłyby być użyte jako wejściowe, ale dla uzyskania zadowalających prądów musiałbym ustalić zbyt małą polaryzację siatki, która uniemożliwiałaby sterowanie pełną amplitudą sygnału. No i do tego wzmocnienie 6N2P to byłby wręcz dowcip ;-)

Załączam schemat układu z pętlą. Poproszę o wytknięcie błędów i pomoc w ustaleniu wartości kondensatora C3, który ma zabezpieczyć układ przed wzbudzeniem.